Genetik araştırmlarda ve tıbbi tanıda kullanılan temel bir moleküler biyoloji tekniği olan flow Ccytometry ın situ hybridization ya da kısaca FISH, hücrelerin veya doku örneklerinin içindeki belirli genetik unsurlar veya DNA dizilerini tespit etmek için kullanılmaktadır.
Fluorescence in situ hybridization yönteminde ise hedef, bir genetik inceleme tekniği olarak kromozomun belli bölgelerini işaretlemektir. Hedeflenen DNA dizisinde spesifik olarak tasarlanmış bir DNA probunu kullanmaktadır. Bu prob ise hedeflenen DNA bölgesi ile tamamen ya da kısmen eşleşebilmektedir. Mikrobiyolojide kullanım alanına bakıldığında ise direkt klinik örneklerden veya kültürlerdeki üremelerden aile, cins veya tür düzeyinde mikro organizmaların hızlı tanımlanmasında etkili olduğu görülmektedir. Mikroorganizmaların filogenetik analizlerinde kullanım alanı da bulunduğuna dair bilimsel makalelerde yer verilmektedir. Fish yöntemi bu açıdan önemli bir teknik olarak değerlendirilmektedir.
Genel prensibine bakıldığında ise FISH yöntemi, rRNA’yı hedef alan problar kullanılarak kültür yöntemlerine başvurulmaksızın direkt klinik örneklerden karışık ortamdaki mikroorganizmaların tanımlanmasına izin vermektedir. Fish tekniklerinde temel amaç kromozomun belli bölgelerini işaretlemek amacıyla floresan problar kullanılmasıdır.
Fish (Flow Cytometry In Situ Hybridization), spesifik DNA dizilerinin yerni belirlemek, genetik hastalıkların teşhisi, gen haritalaması ve çeşitli kanser türlerinin tespitinde veya genetik anormalliklerin tanımlanması için en etkili yöntemdir. Belirli bir DNA veya RNA dizilerine bağlanmak için floresan probler kullanan bir genetik inceleme tekniği olarak da tanımlanabilmektedir. Flow sitometrisi, hücrelerin fiziksel ve kimyasal özelliklerini ölçmek için ışık kullanan bir yöntemdir.
DNA – DNA hibridizasyon ise genelde moleküler biyolojide DNA havuzundaki sıraların genetik olarak benzerliklerini ölçmek için kullanılan bir tekniktir. İki tür arasındaki genetik uzaklığın bulunmasında hibridizasyon kullanılmaktadır.
Günümüzde önemli bir moleküler biyoloji tekniği olan FISH yöntemi, hücrelerin veya doku örneklerinin içindeki belirli genetik materyali veya DNA dizilerini tespit etmek ve izlemek için kullanılmaktadır. Hedeflenen bir DNA dizisine spesifik olarak tasarlanmış bir DNA probu, hedeflenen DNA bölgesi ile tamamen ya da kısmen eşleşir. Kavram olarak incelendiğinde In situ ise ‘’yerinde’’ manasına gelmektedir. Örneğin kasner in situ, tek bir yerde kanser anlamına gelir. Bu tür uygulamalarda da bu kavramları tanımak işlemlerin özelliklerini anlamak için önemlidir.
Fish tekniği, genetik veya kromozomal anormalliklerin tespit edilmesi ve belirli genetik unsurların izlemesi için kullanılan bir yöntemdir. Genelde bu yöntemler genetik hastalık riski taşıyanlar için uygulanmaktadır. Floresan in situ hibridizasyon fish yöntemleri gebelik durumlarında da doğumun sağlıklı şekilde gerçekleşmesi açısından uygulanabilmektedir.
Fish (Flow Cytometry In Situ Hybridization) tekniğinin uygulanabileceği adaylar kısaca şu şekilde sıralanabilir:
Yardımcı üreme teknikleri arasında yer alan tüp bebek tedavilerine başvuran kişiler için Fİsh testi düşünülebilmektedir. Bu teknikler ile oluşturulan embriyoların genetik sağlığı daha detaylı şekilde incelenebilmektedir. In situ hibridizasyon uygulamaları ile genetik açıdan uygunluk tespit edilerek tedavi başarı oranları da önemli ölçüde artırılabilmektedir.
Genetik bir hastalıktan şüphelenilen kişiler için bu tür testlere başvurulmaktadır. FISH – Flow için uygun adaylar incelendikten sonra genetik açıdan durumları gözlemlenebilmektedir. In situ hibridizasyon fish yöntemi ile genetik koşullar incelenerek özellikle yardımcı doğum teknikleri uygulanacak kişilerin daha sağlıklı bebeklere sahip olması sağlanabilmektedir.
FISH yönteminde aşamalar oldukça kapsamlı bir şekilde ilerlemektedir. Mikroorganizmaların tamamlanmasında kullanılan FISH yöntemi, fiksasyon, preparatların hazırlanması ve dehidrasyon ile hibridizasyon, yıkama ve görüntüleme aşamalarından oluşmaktadır. In situ hibridizasyon aşamaları ve uygulamasına bakıldığında sürecin detaylı bir şekilde ilerlediği görülmektedir.
Kendi içinde bir dizi laboratuvar adımını içeren özel bir moleküler biyoloji tekniği olarak öne çıkmaktadır. Bu teknik ile belirli genetik veya kromozomal özellikler incelenir ve tespit edilebilir. Bu teknk ise kısaca şu aşamalardan oluşur:
İlk olarak incelenmek istenen hücreler veya doku örnekleri özel bir işleme hazırlanır. Sonrasında hücre zarların geçirgen hale getirilmesini, hücrelerin sabitlenmesini ve DNA açığa çıkarılması gibi süreçler izlenmektedir.
Önemli bir diğer aşama ise prob hazırlığıdır. Bu kapsamda incelenmek istenen bölgeye uygun DNA probu hazırlanır. Bu prob ile kısmen ya da tamamen eşleşen bir DNA parçasını içermektedir. Floresan bir boyama veya floresan işaretçi ile uygulanmaktadır. Floresan in situ hibridizasyon tekniği uygulanırken daha pek çok detaylı işlem adımı yer almaktadır. Bu nedenle uygun laboratuvar ortamı ve uzman kişilere ihtiyaç duyulmaktadır.
FISH yönteminin avantajları arasında en önemlisi genetik ve kromozomal özelliklerin incelenmesi ve tespitini kapsamaktadır. Karışık ortamdaki mikroorganizmaların doğal ortamlarında identifikasyonuna izin vermesi açısından da önemlidir. İnsan kromozomlarını oluşturan DNA milyonlarca nükleik asit ile oluşmaktadır. Bu tür uygulamalarda da tüm unsurlar detaylı bir şekilde incelenerek sonuca varılmaktadır.
Fish tekniğine bakıldığında en büyük avantajı genetik ve kromozomal özellikleri incelemek için güçlü ve esnek bir tanı aracı olmasıdır. Bu teknik, deneyimli bir laboratuvar ekibi tarafından uygulanmalıdır. Doğru sonuçlar alınması ve kesin tanılar için geniş klinik imkanları ve laboratuvar olanakları ile Op. Dr. Nurettik Türktekin, Fish (Flow Cytometry In Situ Hybridization) uygulamalarında da uzman desteği sağlamaktadır.
Yumurtalık kistleri, yumurtalığın içinde görülen içi sıvı ile dolu kese veya keseciklerdir. Normalde her adet döneminde overler içinde yumurta hücresini taşıyan ve boyutları 3 cm'ye ulaşabilen folikül adı verilen kist oluşur. Sonra bu kist çatlar ve yumurta açığa çıkar. Gençlerde yumurtlama sorunu olan kızlarda çatlayamayan normal ya da fizyolojik folikül kistleri her ay büyüyerek 5-10 cm ye ulaşabildikleri gibi polikistik over diye adlandırdığımız küçük 0.5-1 cm boyutlarında dizi halinde çok sayıda görülebiliyor. Bu fonksiyonel olan kistlerin dışında iyi veya kötü huylu yumurtalık kistleri de her yaş grubunda görülebilmektedir.
En sık görülen fonksiyonel yumurtalık kistleri dışında kistler iyi veya kötü huylu tümöral kistler şeklinde olabilirler. Ayrıca enfeksiyon sonucunda apse şeklini almış kistler görülebilir ki bu duruma genellikle ağrı ve yüksek ateş eşlik eder.
Floresan In Situ Hibridizasyon (FISH), nükleik asit probları aracılığı ile preperat üzerinde bulunan hücreler ya da kromozomal DNA – RNA’nın incelenmesini sağlayan bir tekniktir. DNA veya RNA hücre yapısı bozulmaksızın incelenebilmesi sağlanmaktadır. Bu açıdan günümüzde genetik incelemelerinde oldukça önemli bir yer tutmaktadır. Bu tekniğin temel amacı, bir organizmanın genetik materyalleri üzerinde belirli DNA dizilerini ya da genleri belirlemek ve izlemektir.
DNA ve RNA gibi nükleik asit dizilerinin morfolojik olarak korunmuş kromozomlar, hücreler veya doku kesitlerinde saptanarak gösterilmesini sağlayan bir teknik olarak tanımlanmaktadır. Belirli DNA dizilerini veya genleri hedefler ve görsel olarak izlemek için kullanılmaktadır. Temel prensip ise hedeflenen DNA dizisinin ya da genin bir prob ile işaretlenmesidir.
FISH yöntemi, genetik hastalıkların tanısı, kanser araştırmaları, kromozomal anormalliklerin izlenmesi ve sitogenetik tanıda yaygın olarak kullanılmaktadır.
