Yumurtalık Kistleri Nedir? Yumurtalık Kisti Tedavisi Nasıl Olur?
Yumurtalık kistleri kadınların sıkça karşılaştığı sorunlardan biridir. Ergenlik döneminde, üreme veya menopoz döneminde farklı şekilde görülen yumurtalık kistleri çoğunlukla iyi huylu olsalar bile bazı kistlerin kötü huylu ve kansere sebep olma ihtimali de bulunmaktadır.
Yumurtalık kistleri, fonksiyonel yumurtalık kistleri ve patolojik yumurtalık kistleri olmak üzere iki ana gruba ayrılmaktadır. Fonksiyonel ve patolojik yumurtalık kistleri de kendi içlerinde de farklı semptomları olan farklı çeşitlerini barındırırlar.
Fonksiyonel Yumurtalık Kistleri
Yumurtalık kistlerinin en fazla görülen türleri fonksiyonel yumurtalık kistleri içindedir. Daha çok ergenlik dönemlerinde görülen fonksiyonel yumurtalık kistleri zararsız türlerdendir ve çok fazla belirti göstermezler. Fonksiyonel yumurtalık kistleri genelde 2 ay gibi kısa bir zaman içinde kendiliğinden düzelir ve tedavi ihtiyacı yoktur.
Fonksiyonel yumurtalık kistleri foliküler kistler ve korpus luteum kisti olarak iki alt başlık altında incelenebilir.
- Foliküler Yumurtalık Kistleri: Foliküler kistler en sık görülen yumurtalık kistidir. Yumurtaların adet döneminde çatlamaması ve büyümeye devam etmesinden kaynaklanan foliküler kistler adet gecikmesine sebep olurlar. Foliküler kistlerin 2-3 cm’ye kadar büyüyebilir ve tedavi gerektirmeden 2 ay içinde düzelir.
- Korpus Luteum Kisti: Yumurtlamadan sonra yumurta hücresi atılır ve doku değişerek korpus luteum olarak adlandırılan dokuya dönüşür. Bu dokunun içinde sıvı birikmesi halinde ortaya çıkan korpus luteum kisti 3-4 cm boyutundadır ve adet gecikmesine sebep olabilir.
Patolojik Yumurtalık Kistleri: Tedavi gerektiren patolojik yumurtalık kistleri cerrahi operasyonla çıkarılmaktadır. Fonksiyonel kistlere göre daha belirgin ve kötü huylu olabilen patolojik yumurtalık kisti türleri dermoid kist, çikolata kisti ve polikistik over sendromu olarak üç farklı şekilde görülebilir.
- Dermoid Kist: Genellikle iyi huylu kistler arasında gösterilmesine rağmen dermoid kist’in kansere dönüşme riski de mevcuttur. Dermoid kistler içinde saç, deri, diş, kemik ve sinir hücreleri gibi dokuları barındırabilir. Ağrılı belirtiler gösteren dermoid kisti cerrahi müdahale gerektirir ve geç kalınması durumunda kısırlığa sebep olabilir.
- Çikolata Kisti: Endometriotik kist halk arasında daha çok çikolata kisti olarak adlandırılır. Endometriotik kistin, çikolata kisti olarak bilinmesinin sebebi içerisindeki dokunun erimiş çikolataya benzemesinden kaynaklanır. Çikolata kistleri doğurganlık dönemdeki kadınlarda daha çok görüldüğü için öncelikle ilaç kullanarak ile kontrol altında tedavi edilmesi önerilir. Kistin büyümesi, ağrıların artması durumunda cerrahi müdahale gerekir.
- Polikistik Over Sendromu: Bu sendrom daha az adet görme, kandaki androjen hormonunun yükselmesi, kilo artışı ve göğüslerde küçülme ya da büyüme gibi belirtiler gösterebilir. Yumurtalıklarda çok sayıda küçük ve iyi huylu kistlerin oluşmasıyla ortaya çıkan polistik over sendromu kadınlarda çocuk sahibi olmama gibi sorunlara sebep olabilir.
Yumurtalık Kisti Belirtileri
Yumurtalık kisti belirtileri türüne göre herhangi bir belirti göstermeyip, jinekolojik muayene sırasında tespit edilebilir. Fonksiyonel kistlerin büyümesi veya patolojik kistlerden birinin olması durumundaysa belirtiler görülebilir. Bu durumlarda en sık görülen yumurtalık kisti belirtileri adet düzensizliği, karında ağrı ve şişlik, sindirim sisteminde bozukluk ve idrar yolu şikayetleridir. Kasıklarda veya cinsel ilişki sırasında ağrı oluşması da görülen diğer belirtiler arasındadır.
Yumurtalık Kisti Nasıl Teşhis Edilir?
Yumurtalık kisti teşhisi genellikle rutin kontrollerde yapılır. Doktorun ultrason muayenesinde kisti fark etmesi, hastanın gösterdiği belirti ve şikayetler teşhisin konulmasında yardımcıdır. Yumurtalık kisti teşhisinde kullanılan bazı yöntemlerse şöyledir:
Ultrasonografi, doppler ultrasonografi, CT taraması ve kan testleridir.
Yumurtalık Kisti Tedavisi
Yumurtalık kisti tedavisi hastada görülen belirtilere ve kistin türüne göre farklılık göstermektedir. Herhangi bir belirti göstermeyen ve kişide rahatsızlığa sebep olmayan iyi huylu kistlerin düzenli kontrol edilmesi yeterlidir. Bu kistler 2-3 ay gibi bir süre içerisinde kendiliğinden iyileşebildiği için tedavi veya cerrahi müdahale gerektirmezler.
Yumurtalık kisti tedavisi gerektiren türlerde tedavi yöntemi değişiklik gösterebilir. Kistin türüne, boyutuna, görülen belirtilere ve hastanın yaşına göre farklı tedaviler uygulanır. Ağrı ve adet düzensizliği gibi belirtileri olan kistlerde doğum kontrol hapları ve hormon takviyeleri ile tedavi uygulanır. İltihap görülen kistlerde antibiyotik ilaçlar kullanılarak kistin kontrol altına alınması ve hastanın iyileşmesi amaçlanır.
Kötü huylu ve kanser riski taşıyan yumurtalık kisti türlerinde hastada görülen belirtilerinin ve şikayetlerin artması, kistin boyutunun büyümesi ve hastanın sağlığını ciddi derecede etkileyecek durumlarda yumurtalık kisti ameliyatı yapılır.
Yumurtalık Kisti Ameliyatı
Kötü huylu olan, ilaç tedavisinin yetersiz kaldığı, kanser riski bulunan hastalarda yumurtalık kisti ameliyatı yapılır. Kistin boyutu 5 cm’den büyük olduğunda, kistlerin kendi etrafında dönmesi (torsiyon) durumunda veya kitle katı ya da yarı katı durumdaysa acilen ameliyat edilmesi gerekir.
Günümüzde yumurtalık kisti ameliyatı için kullanılan iki farklı cerrahi yöntem mevcuttur. Laparoskopik ameliyat (kapalı ameliyat) veya açık ameliyat yöntemiyle yumurtalık kisti ameliyatı yapılabilir. Hasta ve cerrah için ciddi avantajlar sağlayan laparoskopik yumurtalık ameliyatı açık ameliyat yöntemine göre daha çok tercih edilmektedir.
Laparoskopik ameliyat hakkında detaylı bilgi sahibi olmak için yazımızı inceleyebilirsiniz.
Kistin aşırı büyük ve kötü huylu olması durumunda açık ameliyat yöntemi de tercih edilebilir.
