Halk arasında genellikle çikolata kisti olarak adlandırılan endometriyozis; normal şartlarda rahim içi yüzeyini kaplayan endometriyum tabakasının bir nedenle rahim dışında yumurtalıklar, pelvis, rektum, bağırsaklar, vajina ya da fallop tüpleri gibi uterus dışı alanlarda büyümesiyle oluşan kronik bir rahatsızlıktır. Tüm yaş gruplarında karşılaşılsa da en çok görüldüğü yaş grubu 30’lu ve 40’lı yaşlardır. Genel olarak belirtilerin ciddiye alınmaması nedeni ile geç teşhis edilen bu rahatsızlık medikal ve cerrahi tedavi yöntemleri ile giderilebilmektedir.
Endometriozis, kalıtımsal yollarla aktarılabilmektedir. Aile geçmişinde endometriozis hikayesi olan kadınlarda, diğerlerine nazaran bu hastalığın görülme oranı biraz daha yüksektir. Bağışıklık sistemi düzgün çalışmadığında bu durum çikolata kisti gelişmesine neden olabilir. Bazı nedenlerle regl döngüsü sürecinde kanamanın vajinadan atılmak yerine karın boşluğuna doğru ters yöne ilerlemiş olması da bu hastalığın nedenleri arasında sayılabilir. Tüm bunların dışında farklı durum ve hastalıkların endometriozis gelişmesine zemin hazırlaması da mümkündür.
Endometriozis Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
Üreme çağındaki kadınların, erken dönemde endometriozis tanısı ile tedavilerine başlamaları hem üretkenlikleri hem de sosyal yaşam konforlarının artışı için son derece gereklidir. Çikolata kisti belirtilerini bilmek, bunlardan bir ya da birkaçı görüldüğünde takip ederek en kısa sürede doktor kontrolünden geçmek sürecin kolay ilerlemesini sağlayacaktır. Çikolata kisti belirtileri arasında;
Yoğun kanama ve ağrılı regl döngüsü,
Adet dönemleri ile birlikte ortaya çıkan kabızlık ya da ishal şikayetleri,
Yine bu dönemde görülen yorgunluk hissi ve olağandan çok şişkinlik,
Cinsel ilişki esnasında ve belki de sonrasında görülen ağrı,
Tüm diğer koşullar sağlanıyorken gebelik durumunun gerçekleşmemesi
Adet dönemlerinde hissedilen bulantı şikayetleri sayılabilir.
Çikolata Kisti Tanısı Nasıl Konulur?
Hastalığın belirtileri olarak sayılan durumlar erken yaşlardan itibaren yaşanıyor olsa bile, genel olarak, planlı gebelik düşünen kişilerin hastaneye başvurması ile daha ileri yaşlarda bu hastalık teşhis edilmektedir. Hastalığı teşhisinde farklı yöntemler kullanılabilir. Kullanılabilecek bazı yöntemler:
Ultrason muayenesi
Jinekolojik Muayene
MR
Laporoskopi
Çikolata kisti genel olarak ultrason görüntülerinde tespit edilmeyebilmektedir. Kistik yapıların küçüklüğü ve yerleşimi, ultrason görüntülerinde gözden kaçırılmasına neden olabilir. Pelvik kontrol esnasında rahim duvarında tespit edilen anomali durumu çikolata kistinin habercisi olabilir. MR görüntüleme tekniği sayesinde kistlerin boyutu ve yerleşimi kesin olarak tespit edilerek cerrahi müdahalenin nasıl yapılacağı konusunda bilgi verebilir. Endometriozis kesin tanısı genel olarak laparoskopik müdahale ile konulur. Laparoskopi esnasında mümkün olan kistler alınarak eş zamanlı tedavi de mümkün olabilmektedir.
Endometriozis Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Erken dönemde ve kist yerleşim ve boyutları uygun görüldüğünde ilaç tedavisi çikolata kisti için tavsiye edilebilir. Gebelik düşünülmediği durumlarda hormon tedavisi uygulanarak kisBn boyutu küçültülebilir ve şiddetli ağrılar azaltılarak bazı durumlarda ortadan kaldırılabilir. Ancak bu tedavinin uzun süreli olduğu ve tedavi bitiminde rahatsızlıkların tekrar edebileceği bilinmelidir. Gebelik planlayan kadınlarda ise hormon tedavisi yerine cerrahi müdahale yapılarak kistler temizlenir. Genellikle laparoskopik olarak yapılan müdahalede kist dokusu alınarak tedavi kısa sürede tamamlanacaktır. Laparoskopi yönteminde göbek bölgesinden iki delik açılarak işlem gerçekleştirilir.
Çikolata kisti oluşumunda östrojen hormon seviyesinin yüksek olması da önemli bir nedendir. Kafein ve alkol tüketimini sınırlandırmak, mümkünse bırakmak, egzersiz yapmak ve vücudun yağ seviyesini azaltmak östrojen seviyesini azaltacağından şikayetleri hafifletecek ve yeni kistler oluşmasını engelleyecektir.
Çikolata Kisti Kısırlık Yapar Mı?
Kistlerin yerleştiği bölge ve büyüklükleri doğurganlık açısından engel teşkil edebilmektedir. Genel olarak kısırlık sorunu yaşayan kadınların ortalama %30 kadarında çikolata kisti olduğu tespit edilmiştir. Kistlerin yerleştiği alan sebebiyle yumurta üretimini engellemesi ya da döllenen yumurtanın rahim içerisinde konumlanmasının önüne geçmesi kısırlığa neden olmasının nedenlerindendir. Kistler cerrahi müdahale ile alındığında kısırlık sorunu yüksek oranda bertaraf edilebilse de çok düşük oranda hastaların doğurganlıklarını geri kazanmaları mümkün olmayabilir.
